tính chất của cuộc chiến tranh và làm cho nó bớt tàn khốc. Ấy thế mà chúng
ta lại còn làm như trẻ con chơi trò chiến tranh, chúng ta làm ra bộ đại lượng,nhân từ, v.v, cái lối làm ra vẻ đại lượng và nhân từ này cũng giống như cái
đại lượng và lòng nhân từ của một bà chủ nhà đa cảm thấy khó ở khi xem
làm thịt một con bê. Bà ta nhân từ đến nỗi không muốn nhìn thấy máu,
nhưng bà ta sẽ ăn thịt bê với nước xốt một cách ngon lành. Người ta nói đến
những luật lệ chiến tranh, đến tinh thần mã thượng, đến việc tôn trọng sứ giả,
đến lòng thương xót những kẻ bất hạnh v.v… Toàn là những chuyện vớ vẩn.
Tôi đã thấy quá rõ cái tinh thần mã thượng, cái trò tôn trọng sứ giả năm
1805. Họ đã lừa chúng ta, chúng ta đã lừa họ. Họ cướp phá nhà cừa của
người khác, phát hành ngân phiếu giả và tệ hại nhất, họ giết con cái tôi, cha
mẹ tôi, thế mà miệng vẫn nói nào là luật lệ chiến tranh, nào là lòng nhân từ
đối với quân địch. Không bắt tù binh, cứ giết phăng chúng đi và tiến lên đón
lấy cái chết. Người nào đã đi đến những kết luận như tôi, sau khi đã trải qua
những nỗi đau khổ như tôi…